قهوه سایه رشد یک نوع نوشیدنی است. این نوشیدنی از دانه‌های قهوه‌ای تهیه می‌شود که درخت آن در سایه رشد می‌کند. سایبانی برای رشد این درختان قهوه توسط کشاورز ایجاد می‌شود تا این درختان در سایه رشد کنند. از آنجایی که این روش برای ارتقای ارتباط زیست محیطی به کار گرفته می‌شود این نمونه می‌تواند به عنوان یک پرماکالچر ( نوعی روش کشاورزی که براسا طبیعت الگو برداری می‌شود ) به حساب آید. این قهوه به عنوان سایه رشد بفروش میرسد.
تاریخچه سایه رشد
قهوه و به خصوص قهوه عربیکا دارای درخنتچه‌ی کوچکی است که به طور سنتی و طبیعی در زیر سایه‌ی دیگر درختان رشد می‌کرده . از اواسط دهه‌ی 70 میلادی درختان جدیدی برای مقابله با آفت‌ها و بیماری‌های قهوه به خصوص آفت زنگ برگ قهوه و همچنین برای افزایش سطح کشت آن، در نور آفتاب کشت شدند. براثر مدرنیزه شدن و افزایش سطح کشت قهوه ، قهوه‌های رشد یافته در نور آفتاب زمین‌های وسیعی را در بر گرفتند و از آن موقع تا بحال اثرات منفی خود را بر روی محیط زیست گذاشته و می‌گذارند.
تاثیرات زیست محیطی
تنوع گونه‌ها
اطلاعات اخیر نشان داده است ارتابط مستقیمی بین نوع کشت قهوه و گونه‌های جانوری موجود در آن منطقه وجود دارد. منطقه‌ی جنگل شکل درختان سایه رشد مکان بسیار مناسبی برای مهاجرت انواع گونه‌های جانوری اعم از پرنده‌ها ، خزندگان ، مورچه‌ها ، پروانه‌ها ، خفاش‌ها و دیگر موجودات است. از تمامی انواع کشت درختان قهوه ، روش سایه رشد بهترین و بالاترین آمار را در حمایت از جانوران دیگر دارد و درست برخلاف این امر در روش غیر سایه‌ای صدق می‌کند.
گیاهان
تنوع گیاهی در روش سنتی و روستایی بسیار بهتر است. به طوری که حدود 90 تا 120 گونه‌ی گیاه در یک منطقه یافت می‌شود. رنج درختان موجود در یک منطقه سایه رشد بین 13 تا 58 گونه متفاوت درخت است . این رقم برای گونه‌های درختچه و بوته نیز حدودا چهار برابر منطقه‌ی نور رشد است.
حشرات
جمعیت حشرات در مناطق سایه رشد بسیار زیاد است به طوری که 609 گونه از 258 خانواده حشره در نمونه‌ای که از سطح 2 متری زمین این مزارع گرفته شده است وجود داشته‌اند .
فرایندهای زیستی
کنترل آفات
بیشترین حجم گونه‌های موجودات در جنگلهای قهوه سایه رشد یافت شده اند. پرندگان و پستانداران با خوردن حشرات گیاه‌خوارنقش بسیار بزرگی در کنترل آفات دارند. در بررسی ای در جامائیکا ، پرندگان از یک مزرعه‌ی کشت قهوه حذف شدند و نتیجه افزایش 70 درصدی دانه‌های قهوه آسیب دیده توسط سوسک قهوه ( نوعی آفت قهوه ) بود. کنترل طبیعی آفت سوسک قهوه با استفاده از پرندگان به عنوان شکارچی آنها تاثیر بسزایی در افزایش کیفیت قهوه آن مزرعه داشت.
در مطالعه‌ای دیگر که نوعی مارمولک را از مزرعه قهوه حذف کردند که باعث افزایش 30 درصدی آفت برگ خوار ، یکی از مضرترین آفت‌ها برای قهوه ، شد.
گرده افشانی
انواع مختلفی از زنبورها به قهوه‌های سایه رشد جذب می‌شوند و به نوعی گیاه قهوه علاقه نشان می‌دهند که علاوه بر میوه‌ی قهوه ، گل نیز دارد. کاهش زنبورها در مزرعه سایه رشد ارتباط مستقیم با کاهش گرده افشانی دارد. گرده افشانی منجر به توید میهوه‌های بیشتر و متنوع‌تر می‌شود.
انواع کشت قهوه
روستایی ( Rustic )
کشت روستایی کمترین روش موجود کشت قهوه‌است. در این روش گیاهان سطح پایین جنگل حذف و به جای آن قهوه کاشته می‌شود.
بنابراین کمترین آسیب به محیط زیست وارد می‌شود . این روش کشت قهوه نیازمند استفاده از مواد آفت کش و علف کش نیست. به همین دلیل ممکن است کشت سایه رشد برای کشاور بسیار اقتصادی‌تر از روش‌های دیگر باشد. اما متاسفانه این روش به دلیل سنتی بودن مساحت خیلی کمی را می‌تواند در بر بگیرد و در نتیجه محصول بسیار کمتری نسبت به سایر روش‌ها دارد.
کشت همزمان سنتی ( Traditional polyculture )
کشت همزمان سنتی شامل کشت گیاهان مفید به همراه درخت قهوه می‌شود که نتیجه‌ی آن تنوع بیشتر گونه در مقابل با کشت همزمان صنعتی است. در میان کشت همزمان سنتی ، برخی از درختان قهوه در زیر سایه نیز رشد می‌نمایند و برای مصرف خانگی و فروش به بازار از اهمیت بسیار بالایی برخوردارند. این قهوه‌ها از بالاترین سطح فواید در بین قهوه‌های دیگر برخوردارند و همچنین می‌توانند کشاورزان را در دوره‌های رکود بازار یاری رسانند.
کشت همزمان صنعتی ( Commercial polyculture )
این کشت تقریبا شبیه به روش سنتی است با این تفاوت که در این روش برخی از درختان و شاخ و برگ‌ها برای ایجاد فضایی بیشتر حذف می‌شوند. در این روش استفاده از آفت کش و علف کش های صنعتی مورد نیاز است. در این روش سطح تولید زیاد است و بیشتر محصولات برای فروش به بازار عرضه می‌شود .
کشت تکی سایه رشد ( Shade monoculture )
در این نوع کشت فقط از یک نوع درخت برای ایجاد سایه بر روی درختان قهوه استفاده می‌شود . در این روش درختان قهوه با تراکم بیشتری کاشته می‌شوند و فقط از یک نوع درخت دیگر برای ایجاد سایه بر روی آنها استفاده می‌شود.
کشت همزمان بدون سایه ( Unshaded monoculture )
کشت همزمان بدون سایه یا در نور کامل آفتاب نمونه‌ای از کشت بسیار مدرن است که هیچ گونه سایه‌بان در آن استفاده نمی‌شود . درختان قهوه در معرض مستقیم نور خورشید قرار می‌گیرند و مقادیر بسیار زیادی از مواد شیمیایی مانند کودها و آفت کش‌ها مورد نیاز است. این روش مدرن بیشترین مقادیر تولید قهوه را به خود اختصاص میدهد که البته خسارتهای بسیار بزرگی به محیط ریست وارد می‌کند.
