اگر بخواهیم بزرگترین تولید کننده های قهوه جهان را بر اساس میزان تولید، کیفیت و بهترین قهوه آنها بررسی کنیم، باید از آمریکای مرکزی و جنوبی تا آفریقا و آسیای شرقی گذر کنیم. تولید و پرورش قهوه در گوشه و کنار دنیا بصورت بیشماری وجود دارد. همچنین افراد بسیاری از این نوشیدنی بینظیر به عنوان نوشیدنی اصلی روزانه خود استفاده میکنند. بنابراین اینکه قهوه پس از نفت به عنوان دومین کالای تجاری جهان به حساب میآید، چندان تعجب آور نیست.
قهوه به عنوان یکی از پر مصرفترین نوشیدنیهای جهان به حساب میآید و دانههای آن بصورت گستردهای در همهجا یافت میشود. مصرف قهوه در سراسر دنیا به واحد تریلیون در سال میرسد. همچنین 70 درصد از مصرف قهوه جهان مربوط به عربیکا و 30 درصد از آن متعلق به روبوستا است. البته در کشور ما مقدار مصرف روبوستا بیشتر از عربیکا است.
اما شاید بپرسید بزرگترین تولیدکننده قهوه کدام کشور است؟ یا اینکه بهترین قهوه جهان در کدام زمین ها کشت می شود؟ و همچنین کدام کشورها معروف به قهوه هستند؟
برای پاسخ به این سوالات باید به سراغ آمار و ارقامی برویم که سازمان بینالمللی قهوه ( ICO ) در ابتدای سال 2017 منتشر کرده است. این آمار ده کشور برتر جهان براساس میزان تولید قهوه در سال 2016 را معرفی و جایگاه آنها را مشخص کرده است.
اما قبل از اینکه سراغ این ده کشور برویم، باید با اصطلاحی به نام کمربند قهوه آشنا شوید. اهمیت آشنایی با این اصطلاح از آن جایی است که متوجه شوید چرا فقط یکسری کشور محدود می توانند قهوه را کشت و صادر کنند.
کمربند قهوه
از آنجایی که قهوه به شرایط آب و هوایی خاصی برای رشد احتیاج دارد، تنها در مناطق محدودی رشد می کند. به عبارتی دیگر، قهوه به آب و هوایی شرجی و گرمسیری وابسته است و باید در ارتفاع مشخصی از سطح دریا رشد کند. از همین رو، تنها برخی از کشورها این شرایط را دارند و می توانند درخت قهوه را در خاکشان کشت کنند.
اما جالب اینجاست که تمام این کشورها روی یک خط مشخص از نظر جغرافیایی قرار دارند. خطی که بین مدار راس السرطان و مدار راس الجدی واقع شده و به نام کمربند قهوه (coffee belt) شناخته می شود. تمام کشورهای واقع در این کمربند از آسیای شرقی تا آمریکای جنوبی کشیده می شوند.
این کشورها همه دارای آب و هوای گرمسیری و شرجی هستند و ارتفاعی بین 500 تا 2400 متر از سطح دریا دارند. این ارتفاع هرچه بیشتر باشد، طعم و رایحه قهوه پیچیده تر می شود. به عبارتی دیگر، گونه روبوستا در ارتفاعات پایین تر و گونه عربیکا در ارتفاعات بالاتر کشت می شوند. از همین رو بزرگترین تولید کننده های قهوه جهان نیز روی این کمربند واقع شده اند و بهترین قهوه ها هم در این کمربند یافت می شوند.
مطالعه کنید: آیا قهوه کشورهای مختلف با یکدیگر متفاوتاند؟
بزرگترین تولید کننده های قهوه جهان
حال نوبت این است که با ده کشور برتر در حوزه کشت، فرآوری و صادرات قهوه در جهان آشنا شویم:
-
گواتمالا 204 هزار تن
رتبه دهم بزرگترین تولید کننده های قهوه جهان ، از آن گواتمالاست. جایی که با قهوه در اواخر قرن هجدهم آشنا شد. اما کشت آن از سال 1860 رواج پیدا کرد. گواتمالا 204 هزار تن دانه قهوه در سال 2015 تولید کرد و نسبت به تولید سالهای گذشتهاش نیز کیفیت ثابتی داشت. قهوه در گواتمالا در دمایی بین 16 تا 32 درجه سانتیگراد و در ارتفاعات 500 تا 5000 متری از سطح دریا پرورش مییابد. گواتمالا یکی از پرحجم ترین تولیدات قهوه را داشت تا اینکه در سال 2011 هندوراس از آن سبقت گرفت.
از خصوصیات قهوه این کشور می توان به درشتی دانه ها و شکلاتی بودن عطر و طعم آن اشاره کرد. همچنین اسیدیته لیمویی و مقداری گُلی آن از دیگر ویژگی های قهوه گواتمالا است. بهترین قهوه این کشور در یکی از مشهورترین مناطق آن به نام هئوهئوتنانگو تولید می شود. طعم قهوه این منطقه به دلیل قرارگیری آن در ارتفاع 2000 متری از سطح دریا، شیرین و با اسیدیته پیچیده است.
-
مکزیک 234 هزار تن
جایگاه نهم بزرگترین تولید کننده های قهوه جهان به مکزیک می رسد. قهوه در اواخر قرن هجدهم وارد مکزیک شد و در نخستین سفرش به منطقه وراکروز در این کشور رفت. در سال 2015 تولید قهوه مکزیک به 234 هزار تن رسید. یکی از بهترین قهوه های عربیکای جهان در این کشور تولید میشود و بخش عمدهای از صادرات به آمریکا را نیز تشکیل میدهد. قهوه روبوستا تنها 4 درصد از تولید قهوه در مکزیک را تشکیل می دهد.
در دهه 1990 میلادی بحران پرورش قهوه در مکزیک بوجود آمد و باعث شد قیمت قهوه های تولیدی این کشور افزایش یابد. همچنین نظارت بر صادرات قهوه به خوبی کنترل نمیشد و این منجر به ناتوانی مکزیک در بازار تجاری قهوه در جهان شد. این بحران تا سال 2000 میلادی نیز ادامه داشت . اما احتیاج ثابت کشور آمریکا به واردات قهوه باعث شد بازار تجاری مکزیک نیز به تدریج بهبود یابد. صادرات قهوه مکزیک در سال 2005 به 1.7 میلیون بسته ( 60 کیلوگرمی) رسید. همچنین در سال 2014 نیز این مقدار به 4 میلیون افزایش یافت.
مطالعه کنید: کشورهای تولید کنندهی قهوه در قاره آمریکا
-
اوگاندا 288 هزار تن
در رتبه هشتم بزرگترین تولید کننده های قهوه جهان اوگاندا قرار دارد. هنگامی که در مورد پرورش قهوه فکر میکنید شاید نام اوگاندا هیچوقت به ذهن شما خطور نکند. اما این کشور 288 هزار تن در سال 2015 تولید قهوه داشته است. به همین دلیل اوگاندا در آفریقا جزو بالاترین صادرکنندگان قهوه در جهان به شمار میرود. این کشور در سال 2015 جای مکزیک را در این رتبهبندی گرفت و رتبهی هشتم را به خود اختصاص داد. همچنین در این کشور هر دو گونهی روبوستا و عربیکا به خوبی پرورش مییابد.
از دهه 80 میلادی، قهوه در این کشور بسیار پر رونق شد و رشد کرد. در اوگاندا البته تا قبل از کشت قهوه، کاکائو پرورش می یافت و بعد از ورود قهوه، تولید کاکائو کمتر شد. قهوه همچنین قسمت مهمی از اقتصاد اوگاندا را تشکیل میدهد و افراد زیادی در صنعت قهوه این کشور مشغول به کار هستند. این کشور از سال 2000 با بیماری پژمردگی قهوه دست و پنجه نرم می کند. همین مورد هم باعث شده تولید قهوه در اوگاندا کاهش پیدا کند.
مشاهده کنید: قهوه عربیکا اوگاندا در فروشگاه آنلاین قهوه ایلیا
-
هندوراس 348 هزار تن
رده هفتم بزرگترین تولید کننده های قهوه جهان متعلق به هندوراس است. منابع دقیقی برای زمان ورود قهوه به هندوراس وجود ندارد. اما برخی می گویند نخستین برداشت قهوه در این کشور به سال 1804 و در منطقه ای موسوم به کومایاگوآ بازمی گردد. هندوراس 348 هزار تن تولید قهوه در سال 2015 داشته است.
با این وجود برند این کشور هنوز در سراسر جهان به خوبی شناخته نشده است. در حالیکه برندهای کشورهایی مانند کلمبیا و اتیوپی برای اکثر مردم شناخته شده است. همچنین از قهوه هندوراس اکثرا در قهوههای ترکیبی استفاده میشود و در بین مصرف کنندگان افراد کمتری با برند این کشور آشنایی دارند .
با این حال قهوه همچنان به عنوان بخش مهمی از اقتصاد هندوراس محسوب میشود و تعداد زیادی از مردم این کشور در صنعت قهوه فعالیت دارند. به طوری که در زمان بحران اقتصادی در سال 2009، قهوه توانست از ورشکستگی دولت جلوگیری کند.
-
هندوستان 348 هزار تن
حال به آسیا می آییم و ششمین رده بزرگترین تولید کننده های قهوه جهان را به هندوستان می دهیم. جایی که برای نخستین بار یک مسلمان دانه های قهوه را از عربستان به این کشور می آورد. اما کشت سیستماتیک قهوه در هندوستان از سال 1680 صورت می گیرد. همچنین در سال 1840 نخستین مزرعه مخصوص کشت قهوه در این کشور تاسیس می شود. اما ممکن است اینطور به نظر برسد که هندوستان در پرورش قهوه و حضور در بازار تجاری آن، نقش چندانی ندارد. ولی در واقع میزان تولید قهوه این کشور در سال 2015 به رقم بالای 348 هزار تن رسید.
اکثر قهوه های این کشور در تپههای جنوبی آن تولید میشود. دانه های قهوه در شرایط باد و بارندگیهای موسمی رشد میکنند و اغلب در کنار ادویههایی مانند هل و دارچین پرورش مییابند. به همین دلیل طعم و رایحهای تند دارند. در سال 2004 برند قهوهی Tata در مسابقاتی بینالمللی موفق به دریافت 3 مدال طلا شد. 80 درصد از قهوههای تولیدی کشور هندوستان صادر میشود و خریداران اصلی این قهوه کشورهای اروپایی و روسیه هستند. همچنین قابل ذکر است که یکی از بهترین قهوه های گونه روبوستا در این کشور کشت می شود.
مشاهده کنید: انواع قهوه های گونه روبوستا در فروشگاه آنلاین قهوه ایلیا
-
اتیوپی 384 هزار تن
حالا باید به آفریقا و کشوری برویم که زادگاه قهوه است و اولین بار قهوه در آن کشف شد. یعنی اتیوپی و رده پنجم بزرگترین تولید کننده های قهوه جهان را به او بدهیم. این کشور با تولید 384 هزار تن کیلوگرم در سال 2015 یکی از بزرگترین تولیدکنندگان سالانه قهوه در جهان است.
این کشور از نظر جغرافیایی به عنوان خاستگاه معروفترین قهوه سراسر جهان یعنی عربیکا به حساب میآید. از نظر اقتصادی نیز چیزی حدود 28 درصد از صادرات این کشور مربوط به قهوه است. از همین رو تقریبا 15 هزار نفر از شهروندان اتیوپی در بخشهای مختلف تولیدات قهوه مشغول به کار هستند .
جالب توجه است که اتیوپی فرهنگی غنی در قهوه دارد . یعنی چیزی حدود 1100 سال است که کشت قهوه در این کشور وجود دارد. البته در ابتدا پرورش قهوه در این کشور موفق نبوده است. اما با گذشت زمان و آگاهی بیشتر در این زمینه تولید قهوه با کیفیت نیز به تدریج گسترش یافت. Harar ،Limu ، Sidamo و Yirgacheffe از مناطق شناخته شده قهوه عربیکای اتیوپی هستند. به عبارتی اتیوپی بهترین قهوه های گونه عربیکا را در خود دارد.
مطالعه کنید: کشورهای تولید کنندهی قهوه در قاره آفریقا
-
اندونزی 660 هزار تن
در جهشی بلند به آسیای شرقی می رویم و چهارمین رده بزرگترین تولید کننده های قهوه جهان را به اندونزی می دهیم. این کشور جزو نخستین کشورهایی بود که قهوه توسط هلندی ها در دهه نخست 1600 میلادی به آن وارد شد. به خصوص منطقه جاوا در این کشور که هنوز مشهور است.
تولید قهوه کشور اندونزی در سال 2015 بیش از 660 هزار تن بوده است. البته در کنار تولید زیاد قهوه، کیفیت قهوههای اندونزی نیز بسیار خوب است. اگرچه عمده تولید قهوه اندونزی، قهوه روبوستا است، اما می توان گفت قهوه این کشور از بهترین قهوه های روبوستای جهان است.
اما بطور کلی مناطق جغرافیایی اندونزی به دلیل نزدیکی به خط استوا، نواحی بسیار مناسبی برای کشت و پرورش قهوه هستند. چیزی حدود 1 میلیون هکتار از نواحی مختلف کشور اندونزی را مزارع پرورش قهوه تشکیل میدهند.
یکی از با کیفیت ترین قهوههای اندونزی قهوه Kopi Luwak نام دارد که در سراسر جهان مشهور است. قیمت این قهوه به دلیل شیوه منحصر به فرد پرورش آن گران است .
Palm Civit نام حیوانی است که ظاهری شبیه به گربه دارد و در جنگلهای جنوب شرقی آسیا زندگی میکند. این حیوان میوههای درخت قهوه در مرحلهای که هنوز دانههای درون میوهی قهوه سفت و سخت نشده است را مصرف میکند. پس از هضم گوشته ی میوه قهوه در معده این حیوان، دانه باقی مانده دفع میشود.
سپس این دانه ها جمعآوری شده، تمیز میشوند و تحت عنوان قهوهی Kopi Luwak با قیمت بالایی به فروش میرسند. از این قهوه حدود 500 کیلوگرم در هر سال تولید میشود و قیمت هر فنجان آن نزدیک به 100 دلار است. همچنین اندونزی یکی از کشورهایی است که بهترین قهوه های شرق آسیا را دارد.
مطالعه کنید: کشور های تولید کننده قهوه قاره آسیا و استرالیا
-
کلمبیا 810 هزار تن
باز هم به قاره آمریکا برمی گردیم و این بار رتبه سوم برترین بزرگترین تولید کننده های قهوه جهان را به کلمبیا می دهیم. ورود قهوه در این کشور به دهه نخست سال 1700 میلادی باز می گردد. زمانی که کشیش های اسپانیایی قهوه را به کلمبیا می آورند و نخست در مناطق حوزه سانتاندروبویاکو کاشته می شود.
قهوه کلمبیا در سراسر جهان مشهور است و یکی از خوش طعم ترین قهوه ها همراه با رایحه ای مطبوع را تولید میکند. البته بین سالهای 1980 تا 2010 شرایط اقلیمی کلمبیا مثل افزایش دما و کمبود بارش تاثیری منفی روی تولید قهوه گذاشت.
به هر رو، سالیان زیادی کلمبیا پس از برزیل جایگاه دوم بیشترین تولید قهوه ی جهان را در اختیار داشت. اما به دلیل گسترش سریع پرورش قهوه در ویتنام، تولید قهوه کلمبیا به جایگاه سوم تنزل پیدا کرد. با همه اینها، کلمبیا 810 هزار تن کیلوگرم تولید قهوه در سال 2015 داشته است. از همین رو، نقش کلیدی و مهمی در بازار قهوه دنیا ایفا میکند .
مشاهده کنید: انواع قهوه های گونه عربیکا در فروشگاه آنلاین قهوه ایلیا
-
ویتنام 1 میلیون و 650 هزار تن
احتمالا تعجب آور است که رتبه دوم بزرگترین تولید کننده های قهوه جهان به ویتنام می رسد. کشوری که در سال 2015 به تنهایی 1 میلیون و 650 هزار تن قهوه تولید کرده است . با وجود جنگی که چندین سال در ویتنام جریان داشت، اما در طول مدت جنگ و پس از آن، قهوه همچنان به عنوان بخش عظیمی از صنعت این کشور به حساب میآمد. میزان تولید قهوه ویتنام در سال 1975 تنها 6000 تُن بود. اما این مقدار به سرعت گسترش پیدا کرد و امروز به حدود 2 میلیون در سال رسیده است . صادرات قهوه ویتنام به سراسر جهان بسیار بالاست.
-
برزیل 2 میلیون 595 هزار تن
و در نهایت باز هم به آمریکای جنوبی می رسیم. جایی که برزیل نخستین جایگاه بزرگترین تولید کننده های قهوه جهان را دارد. این کشور در سال 2014 رقم سرسامآور 2 میلیون و 595 هزار تن تولید قهوه را ثبت کرد. البته این دستاورد جدیدی برای برزیل نیست.
چراکه این کشور بیش از 150 سال است که به عنوان صدرنشین تولید قهوه جهان به حساب میآید. مزارع پرورش قهوه بیش از 27000 متر مربع از خاک این کشور را پوشانده است و اکثر این مناطق در جنوب برزیل و در شهرهای Gerais Minas ،Sao Paulo و Parana قرار دارند. جایی که شرایط اقلیمی و دمایی برای کشت و پرورش قهوه بسیار مناسب است .
قهوه برزیل همچنین نسبت به دیگر کشورها یک تفاوت عمده دارد. در مراحل فرآوری قهوه در برزیل از روش پردازش خشک (Dry Process) استفاده میشود. به این صورت که میوه های قهوه در معرض نور مستقیم خورشید خشک میشوند. در حالیکه در اکثر کشورها از روش پردازش خیس (Wet Process) استفاده میشود.
مشاهده کنید: قهوه های ترکیبی مخصوص ایلیا
بزرگترین تولید کننده های قهوه جهان در سال 2020
این آمار و رده بندی تا اینجا مربوط به سالهای 2015 تا 2017 بود و لازم است در آخر کمی به روز شود. از همین رو در این بخش قصد داریم آمار تولید قهوه توسط بزرگترین تولید کننده های قهوه جهان را در سال 2020 و البته در خلال جنگ دنیا با کوید 19 یا همان کرونا بدانیم.
طبق جدولی که در پایین می بینید، رده بندی این کشورها تغییر چندانی نکرده است. به جز اینکه گواتمالا از رده دهم به یازدهم و اوگاندا از رتبه هشتم به رتبه دهم تنزل پیدا کرده اند. همچنین پرو که در این رده بندی جای نداشت؛ توانسته با تولید 270 هزار تن، رده نهم را از آن خود کند.
اما تغییرات این جدول نسبت به آمار سال 2016 در میزان تولید بسیار جالب است. نکته هم اینجاست که با اینکه اپیدمی کرونا جهان را در شوک اقتصادی سنگینی فرو برد، اما تولید قهوه در برخی کشورها ثابت ماند و حتی افزایش هم داشته است. برای مثال برزیل در سال 2020 به تولید 3 میلیون 558 هزار تن رسید. همچنین ویتنام نیز که در سال 2016 یک میلیون 650 هزار تن تولید داشته، در سال 2020 به تولید یک میلیون و 830 هزار تن رسیده است.
حتی گواتمالا هم که یک رده تنزل پیدا کرده، تولیدش از 204 هزار تن در سال 2016 به 216 هزار تن در سال 2020 افزایش پیدا کرده است.
این آمار اما برخلاف حرف های برخی فعالان صنعت قهوه است که می گویند تولید قهوه رو به نزول دارد. آماری که انتظار می رفت با توجه به کرونا کاهش پیدا کند. اما اینگونه نشده و قهوه همچنان سیر صعودی خود را حفظ کرده است.
حالا شما بگویید بهترین قهوه ای که تا حالا خورده اید از کدام کشور بوده؟ چرا برای شما جذابیت داشته است؟