طرز تهیه دمنوش رازیانه (خواص و عوارض آن)

می گویند هر آنچه که انسان برای درمان و حتی پیشگیری بیماری ها لازم دارد، روی زمین رویده و او تنها باید آنها را کشف کند. برای همین دمنوش ها و انواع گیاهان از قرن ها پیش همیشه جزئی از برنامه انسان برای درمان بیماری یا حتی ایجاد حالاتی مانند تسکین اعصاب و آرامش بوده است.

حال رازیانه و به دنبال آن دمنوش رازیانه یکی از همین موارد است. هرچند طرز تهیه دمنوش رازیانه تفاوت چندانی با دیگر دمنوش ها ندارد، اما می خواهیم در این مقاله با رازیانه آشنا شده و سپس به بررسی خواص و حتی عوارض آن بپردازیم. در آخر هم گذری به طرز تهیه دمنوش رازیانه خواهیم داشت.

دمنوش چیست؟

تعریفی که به صورت عام برای دمنوش وجود دارد این است: روشی برای عصاره گیری از گیاهان دارویی یا غذایی مختلف که توسط همجواری آب جوش با گیاه انجام می گیرد. به عبارتی دیگر آب بیش از 90 درصد محتویات یک دمنوش را به خود اختصاص داده و مابقی، ترکیبات گیاه است که در آب حل می شود.

اما شاید تعجب کنید که چرا تا این میزان درصد آب زیاد است؟ پاسخ اینجاست که به صورت علمی آن چیزی که از گیاه عصاره گیری می شود نباید بیش از یک حد مجاز باشد و اگر همجواری آب و گیاه مدت زمان زیادی طول بکشد، باعث عصاره گیری بیش از حد شده و به علاوه طعم و بوی نامطبوع، عوارض بدی هم دارد.

به همین علت هم مدت زمان همجواری آب و گیاه عمدتا نباید بیش از 5 تا حداکثر 15 دقیقه باشد و پس از آن باید دمنوش را صاف کرد و نوشید. (این مورد در طرز تهیه دمنوش رازیانه نیز باید مورد توجه قرار گیرد.)

دیباچه دمنوش؛ تاریخی به درازای عمر انسان هوشمند

اگرچه نمی توان تاریخچه درستی از دمنوش ها و استفاده انسان از آنها ارائه کرد، اما می توان گفت از زمانی که انسان هوشمندی مختصری پیدا کرد، از گیاهان به عنوان دارو استفاده می کرده است. البته در ابتدا او گیاهان را به صورت خام مصرف می کرده و در مرحله بعد متوجه شده که اگر آن را له کند یا بکوبد، تاثیر بهتری دارد.

سپس (برحسب اتفاق یا از روی تفکر) فهمیده که همجواری آب با گیاه باعث می شود به عصاره بهتری دست پیدا کند و نیاز نیست همه گیاه را بخورد. اما احتمالا رایج شدن و البته بهینه سازی این نوع عصاره گیری گیاهان، عمدتا در شرق جهان و در کشورهایی همچون چین، ژاپن، ایران و مناطقی که تنوع گیاهی بالایی دارند، اتفاق افتاده است.

به خصوص در چین که یکی از زادگاه های اصلی چای است و همچنین گیاهان دارویی و غذایی دیگر نیز در آن یافت می شوند. همچنین ابزارهای مختلف برای دم آوری چای و دیگر گیاهان در چین و ژاپن نیز گواه این است که شرق دور در زمینه دمنوش ها بسیار فعال بوده است.

مشاهده کنید: انواع فرنچ پرس برای تهیه دمنوش در فروشگاه آنلاین قهوه ایلیا

رازیانه چیست؟

رازیانه یا بادیان (Fennel) گیاهی از خانواده کرفس سانان است که ارتفاع آن تا دو متر هم می رسد. ساقه های رازیانه شیارهای موازی و هم ردیف دارد و برگ های به صورت متناوب دارای بریدگی های عمیق و نخی شکل است. گل های این گیاه زرد هستند و به صورت خوشه ای رشد می کنند.

همچنین میوه رازیانه که بخش دارویی آن به شمار می رود، به شکل دو فندق به هم چسبیده است و قبل از اینکه به طور کامل رسیده باشند، وقتی به میزان کافی سفت شدند و به رنگ خاکستری مایل به سبز درآمدند، چیده می شوند.

اما رازیانه از نظر طب سنتی دارای طبیعتی گرم و خشک است و سرشار از ترکیباتی است که شباهت بسیاری با هورمون زنانه ( استروژن ) دارد. این گیاه در مناطق آفریقای شمالی، سواحل مدیترانه و جنوب آسیا رشد می‌کند. ترکیبات داخلی رازیانه به دلیل شباهت به هورمون استروژن می‌تواند کمک بسیار بزرگی برای بانوان در بسیاری از زمینه‌های سلامتی آنان باشد.

در ابتدا بهتر است به این نکته اشاره کنیم که جدای از خواص دمنوش رازیانه، روغن رازیانه سمی است و به هیچ عنوان نباید مورد استفاده خوراکی قرار بگیرد. رازیانه یک گیاه داروئی محسوب شده و تمامی اجزای آن از دانه تا ریشه خوراکی هستند و هریک می‌تواند برای سلامتی انسان و به خصوص زنان، بسیار مفید واقع شود.

ارزش غذایی

اگر بخواهیم کمی با زبان ریاضیات صحبت کنیم و رازیانه را مورد بررسی قرار دهیم، می توانیم درباره ارزش غذایی آن حرف بزنیم. بدین صورت که ارزش غذایی رازیانه به طور متوسط، اگر در طرز تهیه دمنوش رازیانه از 6 گرم دانه خشک آن استفاده کنید، عبارتند از:

کالری 27 ، فیبر 3 گرم، ویتامین 12٪ از نیاز روزانه، کلسیم 3٪ از نیاز روزانه، آهن 4٪ از نیاز روزانه، منیزیم 4٪ از نیاز روزانه، پتاسیم 8٪ از نیاز روزانه، منگنز 7٪ از نیاز روزانه

مشاهده کنید: قهوه سبز ایلیا

ترکیبات رازیانه

برای آشنایی بهتر با رازیانه و همچنین خواص دمنوش رازیانه باید برخی ترکیبات موجود در این گیاه را بیشتر بشناسیم. برای همین در این قسمت از مقاله قصد داریم کمی داخل دانه های رازیانه سفر کنیم و ببینیم چه چیزهایی دارد.

ویتامین C: یکی از مهم ترین ترکیبات رازیانه ویتامین سی موجود در آن است که برای سیستم ایمنی بدن و همچنین سلامت پوست مفید است. این ویتامین همچنین به عنوان یک آنتی اکسیدان عمل کرده و سلول های بدن را در مقابل رادیکال های آزاد ایمنی می بخشد.

کلسیم: یکی دیگر از ترکیبات رازیانه کلسیم است که برای تقویت استخوان و جلوگیری از پوکی استخوان می تواند مفید باشد.

پتاسیم: این ماده معدنی نیز در رازیانه وجود دارد و باعث افزایش پتاسیم خون می شود که باز هم برای استخوان ها مفید است.

منگنز: فعال سازی آنزیم ها برای بدن ضروری است و منگنز می تواند این کار را انجام دهد. ماده ای که به نسبت خوبی در رازیانه یافت می شود. همچنین می تواند به سوخت و ساز بدن و تنظیم قند خون نیز کمک کند.

فیبر: وجود فیبر در گیاهان همیشه عاملی برای مفید بودن آنهاست. این ترکیب در رازیانه هم وجود دارد و برای بیماری های قلبی و همچنین کلسترول بالا مفید است.

آنتی اکسیدان ها: آنتی اکسیدان ها همیشه به عنوان نقطه قوتی در ترکیبات گیاهان و میوه ها وجود دارد. در رازیانه نیز آنتی اکسیدان هایی همچون کلروژنیک اسید، لیمونن و کوئرستین وجود دارد که می تواند باعث بهبود عملکرد بدن و جلوگیری از سرطان های مختلف شوند.

نکته: برای دریافت همه این مواد معدنی باید در فرآیند طرز تهیه دمنوش رازیانه دقت کرد تا بتوان عصاره گیری خوبی از آن انجام داد.

خواص دمنوش رازیانه

آنچه در طب سنتی ایران درباره رازیانه آمده است، می گوید که این گیاه به دلیل طبع گرم و خشکی که دارد، به گیاه ضد بلغم و صفرا معروف شده است. برای همین می توان در مراحل طرز تهیه دمنوش رازیانه از عسل یا سکنجبین استفاده کرد تا متعادل شود. حال بهتر است برای بررسی خواص این گیاه، آنها را به صورتی موردی بررسی کنیم:

1. لاغری: یکی از خواص دمنوش رازیانه که البته هنوز شواهد محکمی برای اثبات آن نیست، این است که می‌تواند لاغر کننده باشد. چراکه می گویند در این گیاه مواد معدنی مانند پتاسیم، منیزیم، فسفر، کلسیم، ویتامین آ و سی وجود دارد که باعث افزایش متابولسم بدن و در نتیجه لاغری می‌شود. البته برخی هم می گویند این گیاه باعث ادرار زیاد می شود و مککن است این کاهش آب بدن شما را گول بزند و فکر کنید وزن کم کرده اید. به هر حال باز هم بستگی به مختصات بدن هر فرد دارد و شاید برای برخی جواب دهد.
2. برای خانم ها: همانطور که گفته شد رازیانه دارای ترکیبی شبیه به هورمون های زنانه است. از همین رو برای اکثر خانم هایی که دچار اختلالات هورمونی می شوند، تجویز می شود. همچنین این گیاه باعث افزایش شیر در زنان شیرده شده و درمان خوبی برای قطع قاعدگی است. همچنین عرق رازیانه نیز داروی خوبی برای بیماری های طبع سرد زنانه است.
3. پوست و زیبایی: یکی دیگر از خواص دمنوش رازیانه که می تواند برای همه مفید باشد، خواص آن برای پوست و پیری صورت است. چراکه در این گیاه ویتامین های B و C وجود دارد که باعث سنتز کلاژن و جوانی پوست می شود. به طوری که برخی کشورها از رازیانه در ترکیبات اقلام بهداشتی و آرایشی خود استفاده می کنند.
4. تقویت دید: یکی از خواص رازیانه، تقویت دید و حفاظت از چشم در برابر التهاب و همچنین پیشگیری از پیری چشم است. رازیانه برای درمان شب کوری و التهاب پلک نیز مفید است.

دیگر خواص: دیگر خواص دمنوش رازیانه بدین صورت است: ملین و مسهل، از بین برنده نفخ و گاز معده، درمان کرم روده با استفاده از روغن تخم رازیانه، برطرف کننده حالت تهوع، تسکین آسم و نفس تنگی با استفاده از دم کرده تخم رازیانه و بخار ناشی از جوشاندن برگ‌های رازیانه بیماری آسم و برونشیت را تسکین می‌دهد، کمک به رشد دختران می کند، دمنوش رازیانه مغز را فعال کرده و تهوع را از بین می‌برد، این دمنوش اشتها آور است، گیاه رازیانه‌ سموم بدن را پاک می‌کند و …

موارد منع مصرف و عوارض رازیانه

اما گذشته از خواص دمنوش رازیانه، مصرف آن نیز مانند مابقی مواد خوراکی، محدودیت دارد و نباید هیچگاه در مصرف آن زیاده روی کرد. با این که این گیاه به لاغری کمک می‌کند اما مصرف بیش از اندازه آن می‌تواند مشکلاتی برای سلامتی انسان به وجود آورد.

این گیاه همچنین می تواند باعث حساسیت و آلرژی شود و کسانیکه به گیاهان دارویی حساسیت دارند، نباید مصرف کنند. تشدید التهاب پوست نیز از دیگر عوارض رازیانه و به خصوص روغن آن است که برای افرادی که دچار بیماری های پوستی هستند، توصیه نمی شود.

دیگر مورد منع مصرف آن برای افرادی است که دچار آسیب کلیوی شده اند. چراکه رازیانه پتاسیم خون را افزایش می دهد و کلیه این افراد نمی تواند پتاسیم افزایش یافته را دفع کند و برایشان خطرناک است.

رازیانه همچنین برای کسانیکه دچار صرع یا اختلالات تشنج هستند نیز مضر است و ممکن است علائم این بیماری ها را تشدید کند.

تضعیف قوای جسنی آقایان بر اثر مصرف زیاد رازیانه نیز از عوارض جدی این گیاه است. از این رو احتمال کاهش نیروی جنسی مردانه از دیگر موارد منع مصرف رازیانه است و مردان نباید این گیاه را زیاد مصرف کنند.

طرز تهیه دمنوش رازیانه

در آخرین قسمت این مقاله می خواهیم به صورت اجمالی طرز تهیه دمنوش رازیانه را با هم بررسی کنیم. هرچند درست کردن دمنوش پیچیدگی خاصی ندارد، با این حال بد نیست چند نکته را بدانید.

1. ابتدا مقداری دانه رازیانه‌ (حدود یک قاشق چای خوری) را نیم کوب کنید. چراکه با این کار خواص آن بهتر آزاد شده و تاثیر بیشتری خواهد داشت.
2. سپس این دانه‌ها را درون قوری یا دمنوش ساز بریزید. برای این کار می توانید ار فرنچ پرس هم استفاده کنید.
3. حال مهم ترین قسمت تشکیل دهنده دمنوش، یعنی آب را به اضافه کنید. برای اینکار اندازه یک لیوان آب داغ (حدود 92 تا 95 درجه) بر روی آن ریخته و به مدت 10 الی 15 دقیقه صبر کنید.
4. دمنوش شما آماده است و برای تغییر طعم آن می‌توانید مقدار عسل یا سکنجبین به آن بیافزایید.

نکته: چیزی که در طرز تهیه دمنوش رازیانه باید به آن توجه کنید، آب مورد استفاده است که توصیه می شود از آب تصفیه شده یا آب معدنی استفاده کنید تا املاح اضافی در آب شهری باعث طعم بد آن نشود.

جمع بندی

به طور کلی رازیانه مانند هر چیز دیگری روی زمین، هم می تواند مفید و هم مضر باشد. برای همین اگر در مصرف آن دقت نکنید، نه تنها هیچ سودی از خودرن آن نمی برید، بلکه می تواند بیماری های شما را نیز تشدید کند یا حتی بیماری جدیدی برایتان به وجود آورد.

پس در کنار همه خواص آن، عوارضش را نیز در نظر بگیرید و سعی نکنید به خاطر خواص آن، مصرفش را از حد بگذرانید.

شما هم اگر از طرز تهیه دمنوش رازیانه و یا خواص دمنوش رازیانه اطلاعات و تجربه ای دارید با ما و خوانندگان این مقاله به اشتراک بگذارید.